بوپرنورفین

بوپرنورفین چیست

بوپرنورفین، از اواسط دهه ۱۹۹۰ میلادی به بازار آمده است. این دارو از مشتقات تبایین یکی از آلکالوئیدهای خانواده مورفین است. این دارو آگونیست- آنتاگونیست (آگونیست نسبی) است، یعنی در حضور مخدرهای قوی تر در بدن نقش ضد مخدر (آنتاگونیستى) دارد و زمانی که مخدر در بدن نباشد نقش مخدر (آگونیستى) را ایفا کرده و تأثیر مشابه مخدرها را دارد. این دارو در اشکال گوناگون برای مصارف مختلف مثل کنترل درد و درمان وابستگى به مواد افیونى مورد استفاده قرار می گیرد. بوپرنورفین براى درمان بازگیری (سم زدایى مواد مخدر) و درمان نگهدارنده به صورت موفقیت آمیزى به کار رفته است. فرم دارویى بوپرنورفین مورد استفاده در درمان اعتیاد به مواد افیونی قرص زیر زبانى است.

سایر اشکال دارویى بوپرنورفین

مانند فرم تزریقى آن براى استفاده در درمان اعتیاد مورد تأیید قرار نگرفته است. به منظور پیشگیرى از سوء مصرف تزریقى بوپرنورفین زیر زبانى مورد استفاده در درمان اعتیاد، نوعى از این دارو در ترکیب با نالوکسان (یک داروى آنتاگونیست اپیوئیدی) معرفى شده است. نالوکسان به صورت زیر زبانى جذب نمی شود و افزوده شدن آن به بوپرنورفین زیر زبانى تأثیرى بر روى اثربخشى این دارو ندارد، اما در صورتى که بیمار آن را به صورت تزریقى مصرف کند، مانع ایجاد اثرات نشئگی آور بوپرنورفین می گردد.

مراحل درمان نگهدارنده با بوپرنورفین

درمان نگهدارنده با بوپرنورفین، همچون درمان نگهدارنده با متادون دارای سه مرحله شامل مرحله القا، مرحله تثبیت و مرحله نگهدارنده است. مرحله القا درمان نگهدارنده با بوپرنورفین باید زمانى انجام شود که علائم خفیف تا متوسط ترک اعتیاد در بیمار آشکار شده باشد، زیرا در غیر این صورت متعاقب تجویز اولین دوز بوپرنورفین ممکن است بیمار دچار علائم خمارى گردد. این زمان بر حسب نیمه عمر ماده افیونى مورد مصرف بیمار متفاوت است. به عنوان مثال در بیمار مصرف کننده هروئین اولین دوز بوپرنورفین باید حداقل شش ساعت و ترجیحاً ۱۲ تا ۲۴ ساعت بعد از تجویز آخرین دوز هروئین داده شود.

بر خلاف درمان نگهدارنده با متادون مرحله القا در درمان نگهدارنده با بوپرنورفین باید حتی الامکان سریع انجام شود تا احتمال ترک و درس درمان را به حداقل برساند. مقیاس هایى براى ارزیابى عینى و ذهنى علائم ترک در بیماران وابسته به مواد افیونى وجود دارد، که به درما نگر براى تعیین شدت علائم خمارى یاری می رسانند. بیشترین کاربرد بالینى این مقیاس ها در درمان بیماران با بوپرنورفین است و روا نشناس مرکز می تواند از طریق کسب مهارت در ارزیابى بیماران با استفاده از این مقیاس ها، داده های مناسبى براى هدایت درمان در اختیار پزشک قرار دهد.    

دوز مصرف بوپرنورفین

اگر در روز اول هیچ عارضة جدی وجود نداشته باشد و بیمار دچار علائم ترک نشده باشد، دوز روز اول در روز دوم ادامه می یابد. در صورتی که تا حدی علائم ترک اعتیاد وجود داشته باشد، با نظر پزشک، دوز اندکى افزایش داده می شود. در روزهای بعد هم بر اساس وجود علائم ترک اعتیاد دوز دارو تدریجاً افزایش داده می شود. باید تلاش شود که در اسرع وقت دوز نگهدارنده تأمین شود تا از ایجاد عوارض ترک اعتیاد و مصرف مجدد مواد مخدر جلوگیری شود، در غیر این صورت احتمال خروج بیمار از درمان زیاد است. در پایان مرحله القا انتظار می رود که بیمار مصرف مواد غیرقانونی را کم یا قطع کرده باشد.