اعتیاد در جوانان
علل گرایش جوانان به سوء مصرف مواد مخدر و مصرف نا به جای داروهای اعتیاد آور ممکن است انگیزه های گوناگونی از جمله عوامل فردی و محیطی داشته باشد.
عوامل محیطی اعتیاد
دوستان و معاشران ناباب، در دسترس بودن و فراوانی مواد مخدر در جامعه، عامل اغفال از طرف فروشندگان مواد مخدر، شکست های اجتماعی، نا به سامانی ها و مشکلات خانوادگی از قبیل از هم پاشیدگی خانواده، نداشتن سرپرست صلاحیت دار، آگاه نبودن والدین از اصول تعلیم و تربیت، عدم وجود رابطه منطقی و دوستانه والدین با فرزندان، عدم کنترل صحیح فرزندان از طرف والدین در دوران کودکی و نوجوانی از عوامل ایجاد اعتیاد در جوانان است.
همچنین فراهم نبودن امکانات سرگرمی و تفریحات سالم در اوقات فراغت، بیکاری، فقر، در برخی اوقات رفاه بیش از حد، ناراحتی های ناشی از نابرابری های اجتماعی و اقتصادی، عدم آگاهی از اعتیاد و مضرات آن، عدم توجه به تعالیم مذهبی و اشاعه معنویات، وجود محیط های تنش زا، رهایی از قیود اجتماعی نیز می تواند از عوامل محیطی ایجاد اعتیاد در جوانان باشد.
عوامل فردی اعتیاد
نارسایی ها و نقص شخصیتی، رهایی از برخی از دردهای جسمی، انگیزه لذت جویی، کنجکاوی، تجربه و کسب یک احساس جدید، تمایل و کشش به مصرف مواد مخدر، احساس پوچی و زائد بودن در خانواده و اجتماع، احساس طرد شدگی، احساس تنهایی و اندوه، عدم اطمینان به آینده، یأس و نا امیدی، بی ارادگی، لذت جنسی، فشار روحی و ناراحتی های فکری، اضطراب و افسردگی، سرخوردگی های روانی، تسکین و تخریب اعصاب و مراکز عصبی برای رهایی از فشارها، فقدان علایق و ارزش ها از جمله عوامل فردی اعتیاد در جوانان هستند.
جوان مصرف کننده مواد مخدر اغلب فردی سست اراده و با رکود فکر، فاقد حس ابتکار، بی ثمر و تنبل و ضعیف النفس می باشد که برای فرار از واقعیت های دنیا در خود فریبی، تقلب و ریا به سر می برد و زیر بار مسئولیت های اجتماعی و حیاتی قرار نمی گیرد. یک بیمار قیود اجتماعی، عرف و اخلاق و عادات را نادیده می گیرد و ارزش های اجتماعی را به هیچ می گیرد و به تدریج از صحنه اجتماعی و از واقعیت ها می گریزد. به طور کلی یک زندگی تهی و پوچ و بی ثمر، زندگی مصرف کنندگان مواد مخدر است.
پیشگیری از اعتیاد به مواد مخدر
به طور کلی وقتی صحبت از اعتیاد جوانان می شود دو مفهوم در نظر گرفته می شود. یکی جوانانی که به مصرف ماده مخدر اعتیاد پیدا کرده اند، دیگری جوانانی که در معرض خطر گرفتار شدن به مصرف مواد مخدر هستند. از این رو مسئله پیشگیری از اعتیاد به مواد مخدر، مؤثر واقع می گردد.
با توجه به نتایج به دست آمده از بررسی ها و تحقیق در زمینه علل ایجاد اعتیاد، برای جلوگیری و مقابله با این مسئله مخرب اجتماعی پیشنهادهای زیر توصیه می شود. یکی از انگیزه های روی آوردن جوانان به مواد مخدر، کنجکاوی است، دادن اطلاعات در این مورد خود به تنهایی نه تنها کافی نیست بلکه ممکن است اثر سوء نیز داشته باشد و موجب کشش جوان به مصرف مواد مخدر برای رفع انگیزه کنجکاوی باشد.
در صورتی که این اطلاعات با یک آموزش علمی همراه باشد و بر اساس اصول صحیحی در مدارس یا دانشگاه ها آغاز شود، ضمن ارضای حسن کنجکاوی جوان، او را با اثرات و عواقب ناخوشایند مصرف مواد مخدر آشنا می کند. بنابراین آموزش و آگاهی از خطرات مصرف مواد مخدر در محتوای برنامه آموزش مدارس به ویژه در دوره های متوسط و عالی ضروری است.
آموزش، آگاه سازی و پیشگیری از اعتیاد
- آگاه ساختن جامعه و به ویژه جوانان از نتایج زیان بار اعتیاد به مواد مخدر و عواملی که منجر به اعتیاد می گردد.
- بالا بردن سطح دانش و آگاهی جوانان در مورد مواد مخدر و مشکلات ناشی از مصرف آن.
- بالا بردن حس هوشیاری و آگاهی اجتماعی و احساس مسئولیت در میان جوانان.
- گسترش هر چه بیشتر برنامه های آموزش و پرورش از طریق وسایل ارتباط جمعی و رسانه های گروهی برای ازدیاد آگاهی و شناخت مصائب و مسائل بیماران و خانواده های آنان از نظر اجتماعی در رابطه با اعتیاد.
- ترویج آموزش صحیح مناسبات و روابط انسانی در خانواده ها برای ایجاد پیوندهای معنوی و عاطفی سالم بین خانواده و خویشاوندان از طریق برنامه های آموزشی و دیگر وسایل ارتباط جمعی.
- راهنمایی و برقراری روابط عمیق خانوادگی جهت کنترل رفت و آمد فرزندان، انتخاب و معاشرت با دوستان و دقت در انتخاب بهترین و صالح ترین آنان.
- هدایت و راهنمایی والدین از طریق تشویق و تنبیه مناسب برای جلوگیری از اعتیاد فرزندان.
- تهیه برنامه های آموزشی و فرهنگی از طریق وسایل ارتباط جمعی جهت آگاه سازی تمام اقشار جامعه در مورد مضرات و آسیب های مصرف مواد مخدر.
- فراهم آوردن امکانات تفریحی و سرگرمی مناسب از طریق ایجاد کتابخانه و مؤسسات هنری و فرهنگی و تأمین وسایل تفریحات سالم و ورزش به منظور سالم سازی روح و جسم جوانان و گذراندن اوقات فراغت و تسکین فشارهای روحی آنان.
- اشاعه و تقویت هر چه بیشتر ایمان و معنویات در جامعه.
- تشدید اقدامات در زمینه مبارزه با قاچاق و خرید و فروش مواد مخدر.
- مبارزه قاطع و پیگیر با عوامل شناخته شده قاچاق مواد مخدر.
- کنترل و نظارت دقیق بر تبلیغات تجاری داروها.
- پیشرفت و توسعه فعالیت های اجتماعی جوانان.
- سالم سازی محیط که جاذبه های فساد آن موجب بزه های گوناگون از جمله اعتیاد در میان جوانان می گردد.
- ایجاد امکانات برای استفاده صحیح از ایام فراغت به منظور جلوگیری از رفتن به مراکز گسترش مواد مخدر.
- جلوگیری از بیکاری از طریق برنامه ریزی های اجتماعی و اقتصادی، برای بالا بردن تولید، در برنامه های کوتاه مدت و دراز مدت.
اقدامات کلی در زمینه مبارزه با اعتیاد
- کنترل قاچاق مواد مخدر: نیروی انتظامی و پلیس، اداره امنیت حمل و نقل و دادستانی مسئول اجرای قوانین مبارزه با اعتیاد و قاچاق مواد مخدر هستند. همچنین سازمان هایی مانند وزارت بهداری و رفاه و وزارت دادگستری مسئول کنترل و نظارت بر مواد اعتیاد آور می باشند.
- اقدامات پیشگیری: در زمینه آموزش همگانی در مورد مضرات و مشکلات ناشی از سوء مصرف مواد مخدر، آموزش ها و پیشگیری های وسیعی صورت می گیرد.
- درمان و بازتوانی بیماران مصرف کننده مواد مخدر: در زمینه مبارزه با اعتیاد پایه و اساس اقدامات بر روی درمان و بازتوانی بیماران صورت می گیرد. از آن جا که استعمال هر یک از مواد مخدر، الکل و مواد محرک جرم محسوب شده و مجازات زندان دارد ولی مجازات برای درمان بیماران کافی نیست لذا مراکزی برای درمان اعتیاد در نظر گرفته شده است.